Ksenonowe ABC

Ksenonowe reflektory przez wiele lat były wyróżnikiem modeli premium. Nadal zwracają na siebie uwagę swoim charakterystycznym, jasnym światłem, z drugiej zapewniają lepszą widoczność na drodze i obniżają zużycie energii w samochodzie. Oto podstawowe informacje, które przydadzą się wszystkim, którzy mają samochód z ksenonami lub przymierzają się do zakupu takiego auta.

Koncepcja użycia reflektorów o mocnej, homogenicznej wiązce światła w celu lepszego oświetlenia drogi przed pojazdem przyszła do świata motoryzacji wprost z… kina. Wcześniej bowiem lampy ksenonowe znalazły zastosowanie w kinowych projektorach filmowych.

Technika ksenonowego oświetlenia zaczęła być stosowana w samochodach na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. Początkowo ksenony pojawiły się w modelach klasy wyższej, a pierwszym wyposażonym w tego typu oświetlenie było BMW serii 7 z roku 1991.

Lampa ksenonowa nie jest typową żarówką, ponieważ nie posiada wolframowego żarnika. Stąd często nazywana jest lampą wyładowczą. Światło generowane jest tu wskutek wyładowania w łuku elektrycznym. Łuk powstaje pomiędzy elektrodami, w otoczeniu gazu szlachetnego – ksenonu, od którego lampa wzięła swoją nazwę.

Samochodowa żarówka halogenowa o mocy 55 W generuje o ponad połowę mniej światła niż lampa ksenonowa o mocy 35 W. Dodatkowo, temperatura barwowa ksenonów – standardowo 4200 Kelwinów – jest bardzo zbliżona do temperatury naturalnego dla człowieka światła słonecznego. W połączeniu z lepszym kontrastem barw i wyraźnym odcięciem wiązki światła, w świetle ksenonów lepiej i szybciej rozpoznamy np. pieszego na poboczu, znaki drogowe czy rowerzystę.

Kolejną zaletą lamp ksenonowych jest ich dłuższa żywotność (w porównaniu z żarówkami halogenowymi). Czas pracy tradycyjnej żarówki halogenowej, np. Philips X-tremeVision, szacowany jest na 450 godzin, a Philips LongLife EcoVision na ponad 1000 godzin, natomiast lampy ksenonowe mogą działać nawet do 3000 godzin.

Lampy wyładowcze funkcjonują zupełnie inaczej niż żarówki. Za zapłon łuku elektrycznego i dalszą stabilizację napięcia w lampie odpowiada generator prądu – starter. Należy podkreślić, że o ile do rozpalenia łuku potrzebne jest napięcie ok. 25 000 V (starter dostarcza właśnie takie napięcie), to w późniejszej fazie pracy lampy, do podtrzymania łuku wystarczy 85 V.

W początkowych latach stosowania tej techniki, lamp ksenonowych używano wyłącznie jako świateł mijania, a w celu uzyskania świateł drogowych montowano w reflektorze dodatkową żarówkę halogenową. Taki układ nazywamy popularnie lampą ksenonową.

W bardziej zaawansowanych lampach zarówno światła mijania jak też drogowe są obsługiwane przez ksenony – przełączanie zakresu następuje dzięki ruchomym przesłonom. Ten typ nazywamy oświetleniem bi-ksenonowym.

Różnice pomiędzy reflektorami ksenonowymi i bi-ksenonowymi sprowadzają się zatem do zastosowanego wewnątrz układu optycznego. W obu przypadkach źródłem światła jest ta sama lampa ksenonowa.

W przypadku lamp ksenonowych o mocy ponad 2000 lumenów (D1, D2, D3, D4) samochód musi być wyposażony w automatyczny system poziomowania i czyszczenia reflektorów. Zapewnia to optymalny zakres widoczności i zapobiega oślepianiu innych kierowców. Należy jednak zaznaczyć, że takie przepisy obowiązują jedynie w Europie. Auta sprowadzone z USA czasem nie mają takiego wyposażenia i będzie to stanowić problem podczas badania technicznego.
Wielu kierowców zwróciło zapewne uwagę, że niektóre nowsze modele europejskie z ksenonami także nie mają układu poziomowania i oczyszczania. Wynika to z faktu, że emitują słabszy snop światła, do 2000 lumenów (D5S, D8S, moc 25W). Jest to zatem rozwiązanie budżetowe, opracowane z myślą o tańszych modelach samochodów.

Jak wspomnieliśmy, lampy ksenonowe mają znacznie dłuższą żywotność od standardowych żarówek halogenowych, ale i tak, po kilku latach pracy zaczynają się zużywać. Wynika to z faktu, że zastosowany w nich gaz powoli traci swoje właściwości. Objawem tego zjawiska jest zmiana barwy z białej na fioletową oraz malejący zasięg reflektorów na drodze.

Wymiana oświetlenia ksenonowego jest oczywiście droższa niż wymiana żarówek halogenowych. Co więcej, należy pamiętać, że wkłady ksenonowe zawsze wymieniamy parami. Tylko w taki sposób po wymianie unikniemy różnicy w barwie światła pomiędzy lewą i prawą stroną samochodu. Stara lampa zawsze będzie świeciła nieco inaczej niż nowa. Zużyte oświetlenie ksenonowe jest zatem pretekstem do negocjacji ceny przy zakupie używanego auta.

Wybór nowych palników ksenonowych powinien być dobrze przemyślany. Najtańsze, bezmarkowe produkty mają nie tylko niską żywotność, ale stwarzają zagrożenie dla elektroniki pojazdu, mogą uszkodzić przetwornicę napięcia, a nawet spowodować pożar pod maską.  

Marka Philips oferuje kilka bezpiecznych modeli ksenonów do samochodów z instalacją 12V. Różnią się one zarówno typem, jak też parametrami technicznymi. Jedną z najciekawszych propozycji jest Philips Xenon WhiteVision gen2, który ma temperaturę barwową rzędu 5000 K, co przekłada się na większą do 120 procent – w porównaniu do wymaganego prawem minimum – wydajność wiązki na drodze.

Dodatkową zaletą palników ksenonowych Philips jest gwarancja producenta. Na model o podwyższonej wytrzymałości Philips Xenon LongLife wynosi ona 4 lata, ale po zarejestrowaniu produktu można ją wydłużyć o dodatkowe 3.